واژه لیزر خلاصه شده عبارت Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation است. لیزر نور تقویت شدهای است که به شکل پرتوهای هم راستای بسیار باریک با طول موج مشخص تابیده میشود. این نور تقویت شده نوعی از انرژی را فراهم می کند که ، کاربردهای گوناگونی در گستره دانش پزشکی دارند.این نورها یک پرتوی متحرک خطی با انرژی متراکم تولید شده توسط یک تقویت کننده نور الکترومغناطیسی میباشند. در دندانپزشکی با لیزر از این انرژی برای تبخیر بافت با تبخیر مولکول های آب در بافت ها استفاده می شود.استفاده از لیزر در دوزهای صحیح با استفاده از طول موج مناسب نکته بسیار مهمی است. استفاده از این روش درمانی برای هر کسی از جمله زنان باردار ، کودکان و بیماران قلبی قابل استفاده است .
تمام لیزرهای مورد استفاده در دندانپزشکی در گروه امواج مادون قرمز بوده و با چشم دیده نمی شوند. آن نور قرمز یا سبز که در تصاویر و هنگام کار دیده می شود ” نور لیزر راهنما” یا Guide دستگاه است که نشان می دهد محل تابش پرتوی لیزر کجا قرار دارد. فقط لیزر آرگون در طیف مرئی قرار داشته و به رنگ آبی قابل دیدن است که به علت کم بودن موارد کاربرد آن ، خیلی کم استفاده می شود.
تکنولوژی لیزر تحولی عظیم و موثر در درمان و مراقبت های دندانی در دندانپزشکی ایجاد کرده است . استفاده از لیزر در کلینیک دندانپزشکی جایگزین بی نظیری برای درمان های طولانی مدت ، دردهای شدید و حتی رفع ترس کودکان است. لیزر در کلینیک های دندانپزشکی برای درمان دندان های افراد که شرایط ویژه ای دارند و یا مشکلاتی مثل دندان های حساس دارند ، بهترین گزینه است. با پیشرفت تکنولوژی دندانپزشکی ، استفاده از لیزر با وجود تاخیری که در ورود به دنیای دندانپزشکی و کلینیک دندانپزشکی داشته است ، توانسته انقلاب بزرگی را در علم دندانپزشکی و تسریع و راحتی روند درمانی دندان ها در کلینیک دندانپزشکی ایجاد کند .
لیزرهای قابل استفاده در دندانپزشکی به دو دسته کلی تقسیم میشوند:
در جراحی لثه با استفاده از لیزر، از دستگاه لیزر پرتوان برای از بین بردن بافتهای آلوده در لثه و نواحی اطراف آن استفاده میشود. در برخی لثهها که بافت آلوده و میکروبی وجود دارد و لثهها عقبنشینی کردهاند با استفاده از جراحی لیزر این بافتها از بین میرود و به لثه اجازه بازسازی دوباره داده میشود. در روش جراحی لثه با لیزر استخوان لثه فرد مجدد بازسازی میشود این روش نسبت به جراحیهای سنتی لثه عفونت و باکتری کمتری را جذب لثه ها و استخوان ها میکند.
جراحی با لیزر بدون خونریزی قابل انجام است. موارد کوچک نیازی به بیهوشی ندارند و این باعث صرفه جویی در وقت و در طول عمل و در دوره ریکاوری می شود.
استفاده از لیزر با طول موج کم برای ترمیم بهتر زخم ها برای سالیان متمادی مطرح بوده است ولی نتایج آن دارای همخوانی کامل نمی باشد. کمیته علمی انجمن دندانپزشکی آمریکا ضمن قبول داشتن کمترین ریسک آسیب حرارتی ناشی از لیزر کم توان، اینگونه تابش را فقط در جهت ترمیم زخم بحث برانگیز و با عدم توافق اعلام می دارد.
اثرات درمان با لیزر از چند ساعت بعد از انجتم فرآیند قابل مشاهده است ، به همین دلیل است که از لیزر ، سریع ترین روش درمان دندانپزشکی یاد می شود . لیزر یکی از بهترین ابزارهایی است که در زمینه دندانپزشکی مورد استفاده قرار گرفته و با آن می توان به بهترین نتایج و رضایت بیشتر بیمار رسید. سرعت انجام عملیات دندانپزشکی و درمان دندان بیمار با لیزر نیز بیشتر رضایت بیماران را جلب کرده است . امروزه به دلیل پر مشغله بودن افراد جامعه از روش های سریع درمانی بسیار استقبال می شود . تصور کنید قبل از این درمان با دوستان خود یا فردی جدید ملاقات می کنید، سپس خود را بعد از انجام این درمان در حال ملاقات با همان فرد فرض کنید. بعد از سفید کردن دندان با لیزر بدون شک اعتماد به نفس شما افزایش پیدا خواهد کرد .
لیزر یکی از گران ترین روش های سفید کردن دندان است در روش های خانگی سفید کردن دندان ها چند هفته ممکن است طول بکشد اما این روش ۱ساعته فرد را به هدف خود می رساند.
هیچ یافته علمی مبنی بر حساسیت به لیزر وجود ندارد.
درست مثل بیماران بزرگسال ، استفاده از لیزر برای کودکان مضر نیست ، مادامی که به روش کنترل شده استفاده شود.
لیزرهای مورد استفاده در درمان های دندانپزشکی با توجه به مناطق استفاده از آنها ، به دو لیزر بافت سخت و نرم تقسیم می شوند. بعضی از لیزرها هم در بافتهای سخت و هم در بافتهای نرم قابل استفاده هستند. اثر لیزر در بافتها با توجه به طول موج آنها متفاوت است. انواع مختلفی از قبیل لیزرهای Erbium YAG (Er: YAG) ، Nd: YAG و دیود ساخته شده است.
لیزرهای دیود بیشتر از لحاظ سهولت در استفاده و اثربخشی در فرآیندهای بافت نرم در دندانپزشکی استفاده می شوند. همچنین برای سفید کردن دندان ها برای بافت سخت با لیزرهای دیود نیز استفاده می شود.
تومورهای خوشخیم : لیزر یک روش بدون درد و بدون نیاز به بخیه برای برداشتن تومورهای خوشخیم در لثه، کام، اطراف گونهها و کنار لبها است.
زخم سرد : لیزر باعث کاهش درد ناشی از زخمهای سرد و کاهش طول دوره بهبودی میشود.
بازسازی عصبها : استفاده از لیزر میتواند در بازسازی عصبها و عروق آسیبدیده و همچنین اسکارها مؤثر واقع شود.
حساسیت دندان : از لیزرهای دندانپزشکی برای بستن لولههای کوچکی که مسئول حساسیت دندانها به سرما و گرما بوده و روی ریشه دندان قرار دارند، استفاده میشود.
تمامی بیمارانی که به پوسیدگی دندان مبتلا هستند، کاندیدهای ایدهالی برای درمان خرابی دندان هایشان با لیزر هستند. لیزر میتواند ۹۰ درصد از پوسیدگی دندان را از بین ببرد، اما در موارد بسیار کمی لازم است که روش درمان با لیزر، با روشهای معمول ترکیب شود.
دوره محافظت و مراقبت از دندان پس از لیزر درمانی بسیار
کوتاهتر و آسان تر از روش های مرسوم عادی است
اما مراقبت های آن مشابه به مراقبت های عادی است .
اگر دندانپزشک متخصص شما از لیزر دندانپزشکی مطابق رویههای
تایید شده استفاده کند، لیزر حداقل به اندازه دیگر وسایل
دندانپزشکی ایمن خواهد بود. بااین حال دقیقاً همان طور
که با زدن عینک آفتابی از چشمهای خود در برابر تابش طولانی مدت
نور خورشید محافظت می کنید، دندانپزشک هنگام درمان ب
ا لیزر نیز از شما میخواهد که عینک محافظ به چشم بزنید.
لیزر نقاط ضعفی نیز دارد. درمان با لیزر زمانبرتر از دیگر درمانها است.
از لیزر نمیتوان بر روی پرکردگیهای آمالگام استفاده کرد، چون
احتمال آزاد شدن جیوه و گرم شدن ترمیمهای فلزی (روکش
و پرکردگیهای قبلی) و در نتیجه آسیب دیدن دندان وجود دارد.
تاکنون لیزری ابداع نشده است که بتوان از آن برای درمان
تمام ناراحتیهای دهان و دندان بهره گرفت، هرچند بسیاری
از دستگاههای لیزر چندمنظوره هستند. به علاوه هزینه
تجهیزات لیزر و بالطبع هزینه درمان با آن از قیمت وسایل و روشهای معمول دندانپزشکی بالاتر است.
استفاده از لیزر در دندانپزشکی بسیار سودمند بوده و هیچ
خطری ندارد و عوارض جانبی ندارد. استفاده هر تکنولوژی
نیازمند تجربه همچنین رعایت نکات حفاظتی است که لیزر
نیز از این قاعده مستثنی نیست بعنوان مثال لیزر می تواند
به چشم بیمار، یا دندانپزشک آسیب وارد کند لذا استفاده از عینک محافظ امری ضروری است.