حتی در صورت رعایت نکات بهداشتی و سلامت دهان و دندان ، .ممکن است تغییر رنگ دندان یا حتی لکه هایی به روی دندان ها ایجاد شود. بروز این تغییر رنگ می تواند بر زیبایی دندان و خنده افراد تاثیر منفی بگذارد. این تغییر رنگ ها ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. از جمله دلایل اصلی این مشکل به موارد زیر می توان اشاره کرد.

علل اصلی تغییر رنگ دندان

استفاده از فرآورده های رنگی ( غذا،نوشیدنی و سایر مواد مصرفی) : محتویات تیره رنگی که در مواد غذایی مصرفی ما وجود دارد مثل قهوه،چایی،کولا،تنباکو و … می تواند .موجب ایجاد لکه های زرد یا قهوه ای روی دندان ها شود. افرادی که مرتبا فرآورده هایی که دارای رنگ هستند را مصرف می کنند ، .بعد از مدتی متوجه تیره شدن و زردی دندان های خود می شوند. در موارد بدتر ممکن است دندان رنگ نارنجی سوخته یا قهوه ای پیدا کند. تغییر رنگ دندان ها در این حالت به خاطر وجود .مواد رنگی در فرآورده هاست (مثلا ماده ی تانین در چایی و قهوه و نیکوتین در تنباکو) که در بافت مینای دندان گیر می افتند . فرآورده های دیگری مانند آلبالو،تمشک،توت قرمز در تغییر رنگ دندان موثرند.

البته برای جلوگیری از این مشکل می توان .پس از استفاده از این نوع مواد غذایی بلافاصله مسواک زد یا دهان را با آب یا دیگر دهانشویه ها شستشو کرد.

تیره شدن دندان ها بر اثر بالا رفتن سن:  تغییر رنگ دندان ها به زرد یا قهوه ای با بالا رفتن سن امری طبیعی است .که به دلیل تیره شدن دندان ها به مرور زمان می باشد. البته این مشکل کاملا به نوع رسیدگی و نگهداری فرد از دندان ها در طول عمر خود بستگی دارد.
عوامل ژنتیکی:  ممکن است رنگ اولیه و پایه دندان ها در شخصی به طور ذاتی بیشتر به زرد، .قهوه ای یا خاکستری .متمایل باشد و یا بر اثر عوامل ژنتیکی دندان شخصی روشن تر یا تیره تر باشد.

در دریگر مقاله دکتر عطایی بخوانید: علل و روش درمان زرد شدن دندان ها

مصرف تتراسایکلین

(و سایر آنتی بیوتیک های وابسته به آن): لکه های دندانی ناشی از مصرف تتراسایکلین معمولا زرد-قهوه ای یا آبی-خاکستری هستند. یکی از داروهایی که به خاطر تاثیرش بر رنگ دندان شناخته شده است آنتی بیوتیک تتراسایکلین است. سایر آنتی بیوتیک های وابسته به آن نیز مانند ماینوسایکلین و داکسی سایکلین نیز همین اثر را دارند. این مواد با مینای دندان و عاج دندان ترکیب می شوند و در رنگ آن ها تغییر ایجاد می کنند. استفاده از این دارو برای کمتر از هشت سال و زنان باردار ممنوع می باشد و از مصرف آن باید خودداری شود.تغییر رنگ بر اثر فلوراید:  لکه های ناشی از فلوروسیس به شکل نقاط گچی مانند سفید رنگ( در مواردی قهوه ای ) یا خطوطی که .روی سطح دندان پراکنده شده است می باشد. وجود این لکه ها همچنین می تواند نشان دهنده سوراخ شدن و خوردگی سطح دندان باشد. در صورتی که دندان به نحو مناسب و کنترل شده در معرض فلوراید قرار بگیرد، این ماده  اثر بسیار چشمگیری در محافظت دندان در برابر پوسیدگی خواهد داشت. اما اگر کودکی در زمان شکل گیری .دندان هایش مقدار زیادی از این ماده را قورت بدهد نوعی از جرم و لکه دندانی به نام فلوروسیس .در دندان های او ایجاد می شود.

به وجود آمدن تغییرات در بخش داخلی دندان

لکه های قهوه ای یا خاکستری می تواند بر اثر تغییراتی ایجاد شود که در داخل دندان(محل قرار گرفتن عصب) به وجود می آید. این تغییرات می تواند بر اثر یک ضربه و آسیب شدید دندان یا انجام درمان عصب کشی دندان باشد. در این نوع تغییر رنگ ، معمولا تنها یک دندان دچار تغییر رنگ می‌شود.  در صورت وارد شدن ضربه یا تروما خون وارد عصب دندان می شود و رنگدانه های .آهن موجود در گلبول های قرمز خون ( که دارای آهن زیادی هستند) آزاد می شوند.  این رنگدانه ها به عاج دندان نفوذ می کنند و موجب تیره شدن رنگ دندان می شوند.

پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان شدید در مراحل پیشروی خود موجب تغییراتی در رنگ دندان از جمله سفید(گچی) ، .زرد و قهوه ای و سیاه می شود.  زرد شدن دندان و همچنین از دست رفتن درخشندگی و شفافیت آن می تواند نشان دهنده آسیب دیدن سطح دندان باشد.

عدم رعایت بهداشت: جمع شدن جرم، پلاک و باقی مانده غذا روی سطح دندان در طولانی مدت و عدم رعایت بهداشت .در موارد ارتودنسی ممکن است .موجب تغییر رنگ دندان به سفید گچی، زرد، قهوه ای روشن یا سوخته،سیاه و حتی سبز شود. .این نوع لکه دندانی را نباید با تغییر رنگ ساختار اصلی دندان اشتباه گرفت.

درمان تغییر رنگ

انجام درمان های سفید کردن و جرم گیری دندان می تواند نتایج خوبی داشته باشد. این نوع جرم و رسوب دندان تنها با روش های پیشرفته دندانپزشکی .برای رفع زردی دندان و سفید کردن دندان قابل درمان است و پس از انجام این درمان لازم است شخص به طور کامل بهداشت دهان و دندان ( مسواک زدن و کشیدن نخ دندان) را رعایت کند تا جرم و تغییر رنگ دندان دوباره ایجاد نشود.

درمان تغیر رنگ دندان ها می تواند با لایه برداری و تراشیدن دندان برای از بی بردن مواد رنگی جمع شده روی آن انجام شود.

راه دیگر برطرف کردن این مشکل استفاده از بلیچینگ می باشد. بلیچینگ یا سفید کردن، به معنای کاربرد موادی برای سفید کردن دندان‌ها است بدون اینکه دندان را تراش دهیم. پایه اصلی این مواد آب اکسیژنه (یا هیدروژن پراکساید) می‌باشد که دارای .مواد اکسیدکننده‌ای است که وارد تخلخل‌های موجود در منشورهای مینای دندان می‌شود و باعث تجزیه و تخریب ذرات رنگی موجود در بافت عاجی می‌شود.

به دلیل وجود جرم دندانی و سطح ناهمواری که روی دندان ایجاد می کند.و همچنین پی بردن به دلیل اصلی تغییر رنگ دندان ، دندان پزشک معمولا قبل از انجام عمل سفید کردن دندانها، عمل جرم گیری را انجام می دهد.

پیشگیری از تغییر رنگ دندان ها

در صورت عدم وجود تغییر رنگ در دندان ها یا حتی بعد از درمان آن برای پیشگیری از ابتلا مجدد به این عارضه بهتر است نکات زیر را رعایت کرد:

• برای جویدن از تمام دندان ها استفاده کنید که باعث تقویت دندان ها می شود.
• قبل از خواب حتما یک سیب بخورید و آن را به طور کامل بجوید و می توان آن را بعد از مسواک زدن دندان ها نیز جوید.
• از مصرف بیش از حد شیرینی دوری کنید چراکه شیرینی اغلب باعث ایجاد پوسیدگی و تغییر رنگ در دندان ها می شود.
• مصرف دخانیات را ترک کنید یا در صورت استعمال مکرر آن ها لازم است از فلوراید های مخصوص سیگار استفاده نمایید.
• هیدروژن پرو اکسید یکی از بهترین پاک کننده های دندانی می باشد .و می توانید این ماده را روی مسواک خود بریزید و اثر سفید کنندگی دندان را افزایش دهید، .سدیم پربورات نیز در این ماده وجود دارد اما به شدت متفاوت می باشد، اگرچه که مصرف سدیم پربورات را تنها باید تحت نظر پزشک انجام دهید.
• اگر به طور مناسب از مسواک استفاده نکنید، دندان ها تغییر رنگ می دهند. در چنین حالتی باید حتماً دو مسواک داشته باشید و می توانید یکی .از آن را در حالت خشک برای تمیز کردن دهان و دیگری را همراه با خمیردندان استفاده کنید.
• بسیار مهم است که بهداشت دهانی مناسب را در این خصوص رعایت و در حقیقت کمبود بهداشت دهانی مناسب می تواند تاثیر منفی بر سلامت دندان به طور کلی بگذارد .