بهداشت دهان و دندان جزء مسائلی است که از اهمیت فراونی برخوردار است. امکان دارد تا به حال اغلب افراد حداقل یک بار به دندان پزشکی مراجعه کرده باشند و از روند کلی درمان آگاهی داشته باشند پس باید نسبت به رعایت بهداشت دهان و دندان کوشش کنند. طبق توصیه های دکتر لیلا عطایی لازم است بهداشت دهان و دندان مورد توجه قرار گیرد تا در آینده افراد به بیماری های دهان و دندان مبتلا نشوند یا در صورت ابتلا به این نوع از بیماری ها شدت آن ها کم‌تر باشد. در این مقاله ضمن ارائه نکات بهداشتی، شما را با بیماری‌هایی که با رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان بروز می نماید آشنا می کنیم.

بهداشت دهان و دندان

• در صورتی که افراد پس از میل نمودن غذا از مسواک استفاده نمی کنند، لازم است دست کم شب ها پیش از خوابیدن نسبت به زدن مسواک اقدام کنند.
• پس از این که غذایتان را میل نمودید با نخ دندانی که در داخل آن از فلوراید استفاده شده، فضای خالی بین دندان‌هایتان را پاک کنید.
• استفاده از دخانیات را کنار بگذارید. سیگار کشیدن یا استفاده از قلیان و تنباکو بسیار مضر بوده و بیم آن می رود که افراد مصرف کننده به سرطان دهان و پوسیدگی شدید دندان مبتلا شوند. مصرف دخانیات می تواند سبب بروز بوی بد دهان هم چنین زرد شدن دندان ها نیز بشود.
• مواد غذایی شیرین کم‌تر استفاده کنید. رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان منتج به ایجاد لایه‌ی میکروبی یا پلاک در سطح دندان می شود. ۲ الی ۵ دقیقه پس از مصرف مواد قندی و غذاها ، اسیدهای مخرب با فعالیت میکروب‌های موجود در لایه میکروبی تولید می شوند و تا ۲۰ دقیقه الی یک ساعت در دهان باقی می مانند. در صورتی که این اسیدها دائما تولید شوند فرآیند فرسایش سطح مینای دندان فراهم شده و باعث بروز حفره روی آن می شود. بنابراین تلاش کنید تا جایی که امکان دارد مصرف مواد شیرین و خوراکی‌هایی که در آن از شکر استفاده شده را کم‌تر کنید یا این که بلافاصله پس از استفاده از این نوع مواد مسواک کنید.
• سعی کنید از رژیم‌های متعادلی بهره ببرید. در صورتی که بدن شما از کمبود مواد معدنی و ویتامین ها رنج ببرد سلامت دهان و دندان شما همانند سلامت عمومی بدنتان تحت‌الشعاع قرار می گیرد.

نکاتی که با رعایت آن ها میتوان از خراب شدن دندان ها جلوگیری کرد:

• می توانید از آدامس های بدون قند بعد از مصرف غذاهای شیرین یا تنقلات به مدت ۵ تا ۳۰ دقیقه استفاده کنید.
• پیشنهاد می شود از مسواک و خمیر دندان هایی که در درونشان از فلوراید استفاده شده، به کار ببرید.
•   شست و شوی دهان با آب نمک نیز مفید است ولی نمی تواند جایگزین روش‌ های گفته شده باشد.
• حتما سعی کنید به طور منظم برای معاینه و کنترل دندان‌هایتان به نزد متخصص دندان پزشک مراجعه کنید و راجع به مراجعات بعدی خود از او سوال کنید چرا که اغلب افراد نیاز دارند تا تعداد جلسات بیشتری را برای بررسی و درمان های لازم مراجعه نمایند.
• لازم است دندان‌های شیری کودکان تا سن ۱۱ الی ۱۲ سالگی تحت نظر متخصص دندان پزشک باشد. همچنین بهتر است این دندان ها عصب کشی شوند.
• در صورتی که لازم است دندان شیری کودک کشیده شود باید از درمان ارتودنسی که جایگزین دندان دائمی است استفاده شود تا فضای دندان‌های دائمی زیرین حفظ شود و برای رشد دندان دائمی کودک در آینده مشکلاتی به بار نیاید. در نهایت بهداشت، درمان و زیباسازی دندان از کودکی باید انجام گیرد.
• هر زمانی که اولین دندان دائمی کودک رشد کرد باید شیارهای آن توسط دندان پزشک بررسی گردد تا پوسیدگی دندان در کودک ایجاد نشده باشد. در صورتی که کودک نیاز دارد تا شیارهای دندان او بسته شوند، دندان‌پزشک معاینه های لازم را انجام می دهد و طبق بررسی های صورت گرفته شیارهای دندان کودک بسته می شوند.
• اگر ناهنجاری‌های دندانی یا فکی در والدین یا بستگان کودک به صورت ژنتیکی وجود داشته باشد، لازم است که کودک از سن ۱۰ سالگی تحت نظر دندان پزشک یا ارتودنسی قرار بگیرد.

چگونه بفهمیم دهان و دندان ما سالم هستند؟

• وجود فاصله بین دندان‌های شیری معمولا نرمال هست و نباید سبب بروز نگرانی در والدین بشود.
• نداشتن درد دندان ، الزاما بیان کننده سالم بودن آن ها و نداشتن پوسیدگی به حساب نمی آید.
• دندان درد شدید، بیان کننده تخریب وسیع عاج و عصب دندان است و احتمالا فرد نیاز به عصب‌کشی داشته باشد.
• بخش‌هایی از دندان که در معرض پوسیدگی هستند، در صورت رعایت بهداشت دهان و دندان، موادمعدنی را به خود جذب می‌کنند و پوسیدگی متوقف خواهد شد.
• در صورتی که تغییر رنگی روی سطح جونده دندان‌ها حاصل شد، پوسیدگی به حساب نمی آید و نیاز به ترمیم و اصلاح در آن دیده نمی شود.
• اگر ترمیم و اصلاح دندان با مواد فلزی غیرهمرنگ (آمالگام) انجام شود، احتمالا دندان ها به سرما و سایر محرک‌ها حساس شوند که تا ظرف مدت ۴۵ روز تا ۲ ماه این حالت ماندنی است.
• اگر ترمیم و اصلاح دندان با مواد همرنگ صورت پذیرد، حساسیت دندان‌ها بیش از یک هفته توجیه پذیر نیست و لازم است دندان فرد توسط دندان‌پزشک بررسی شود.
• در مراحل ابتدایی پوسیدگی دندان که بیشتر به شکل حساسیت به شیرینی یا سرما بروز می کند، به دندان‌پزشک خود رجوع کنید. درمان پوسیدگی با لیزر امکان پذیر است.
• بعد از بروز دندان درد شدید ناگهانی و شبانه که حتی با داروهای مسکن نیز تسکین پیدا نمی کند، این فرد نیاز به عصب کشی دندان دارد.

عصب کشی دندان ها برای حفط بهداشت دهان و دندان

• طی ۳ هفته بعد از اتمام عصب‌کشی، حتما باید پانسمان با مواد ترمیمی دایمی، جانشین آن بشود.
• دندان‌هایی که عصب‌کشی شده‌اند به علت از دست دادن بیشتر بافت‌های خود، بسیار سست ‌شده و برای شکستن مهیا هستند.
• لازم است تا بافت‌‌ها و دیواره‌های دندان عصب‌کشی شده مستحکم شود تا احتمال شکسته شدن آن کم شود.
• اگر دندان عصب‌کشی شده گرفتار شکستگی شود، لبه آن معمولا به زیر لثه کشیده شده و نیاز به جراحی لثه در آن دیده می شود.
• در رادیوگرافی ریشه دندان‌های عصب‌کشی شده به‌ شکل نوارهای سفید رنگی مشاهده می‌شوند. این نوارهای سفید رنگ باید به شکل فشرده و یکنواخت تا نوک ریشه ادامه داشته باشد.
• هر دندانی که عصب‌کشی شده نیاز به روکش در آن  نیست.
• امکان دارد دندان‌هایی که عصب‌کشی نشده‌اند هم بنا به دلایل دیگری مثل تخریب وسیع یا زیبایی نیاز به روکش در آن ها مشاهده شود.

نکاتی که برای سلامت دهان و دندان باید حتما بدانیم:

• در حالاتی که چندین دندان در کنار هم به صورت جدا جدا هستند و لازم است تا تمام آن ها روکش بشوند، هرگز نباید دندان ها به یکدیگر متصل گردند، بلکه باید به صورت جدا جدا روکش شوند تا امکان پاکسازی فضای بین دندان ها ایجاد شود و حفظ سلامت لثه‌ها فراهم گردد.
• وقتی دندانی کشیده شده است، برای جانشینی دندان از بین رفته، از دو دندان کنار ناحیه ای که بی‌دندانی است، به عنوان محور در نظر گرفته می شود و اقدام به پر نمودن ناحیه وسط می کنند. به این روند که یکدست بوده و ۳ دندان (۲ دندان محور و یک دندان وسط) به هم وصل هستند، بریج یا پل می گویند.
• لازم است زیر بریج توسط نخ‌هایی که از نخ دندان قطورتر هست و به آن سوپر فلاس گفته می‌شود، پاک گردد.
• گذراندن دهان شویه از زیر بریج به صورت پرفشار به تمیز کنندگی بیشتر آن کمک می کند.
• اگر دندان‌های دو طرف اطراف بی‌دندانی آسیب ندیده اند ، برای جلوگیری از صدمه دیدن این دندان‌ها می‌توان به کمک ایمپلنت فضای بین دو دندان را پر کرد.
• بوی بد دهان دلایل زیادی دارد، یکی از این دلائل بسیار مهم باقی ماندن مواد غذایی در نواحی بین دندانی است که باید روزانه آن ها را تمیز کنید. به همین علت از نخ دندان حتما استفاده کنید. سلامت دندان با نخ دندان کاملا تضمین شده است.

نوشیدنی هایی که باید برای رعایت بهداشت دهان و دندان از آن ها دوری کرد:

• استفاده از نوشیدنی های انرژی زا و هم چنین نوشیدنی های ورزشی سبب تضعیف و از دست رفتن مینای دندان خواهد شد.
• استفاده از قند و شکر و هر چیزی که در آن قند و شکر به کار برده شده را محدود کنید.
• پس از صرف نوشیدنی و مواد غذایی ترش لازم است تا مسواک کنید با این کار از تماس یافتن محلول های اسیدی و دندان جلوگیری می نمایید.
• در صورتی که از مواد غذایی رنگی مثل: چای، قهوه، نوشابه، سس کچاپ، ترشیجات، کاکائو و غیره مصرف نمودید رنگ دندان ها به مرور زمان تغییر کرده و زرد می شود بنابراین استفاده از مواد بالا را به حداقل برسانید.